Leki przeciwdepresyjne drugiej generacji w leczeniu sezonowych zaburzeń afektywnych
Abstract
Background
Seasonal affective disorder (SAD) is a seasonal pattern of recurrent depressive episodes that is often treated with second‐generation antidepressants (SGAs), light therapy or psychotherapy.
Objectives
To assess the efficacy and safety of SGAs for the treatment of SAD in adults in comparison with placebo, light therapy, other SGAs or psychotherapy.
Search methods
We searched the Cochrane Depression, Anxiety and Neuorosis Review Group's specialised register (CCDANCTR) on the 26 August 2011. The CCDANCTR contains reports of relevant randomised controlled trials from The Cochrane Library (all years), EMBASE (1974 to date), MEDLINE (1950 to date) and PsycINFO (1967 to date). In addition, we searched pharmaceutical industry trials registers via the Internet to identify unpublished trial data. Furthermore, we searched OVID MEDLINE, MEDLINE In‐process, EMBASE and PsycINFO to 27July 2011 for publications on adverse effects (including non‐randomised studies).
Selection criteria
For efficacy we included randomised trials of SGAs compared with other SGAs, placebo, light therapy or psychotherapy in adult participants with SAD. For adverse effects we also included non‐randomised studies.
Data collection and analysis
Two review authors screened abstracts and full‐text publications against the inclusion criteria. Data abstraction and risk of bias assessment were conducted by one reviewer and checked for accuracy and completeness by a second. We pooled data for meta‐analysis where the participant groups were similar and the studies assessed the same treatments with the same comparator and had similar definitions of outcome measures over a similar duration of treatment.
Main results
For efficacy we included three randomised trials of between five and eight weeks duration with a total of 204 participants. For adverse effects we included two randomised trials and three observational (non‐randomised) studies of five to eight weeks duration with a total of 225 participants. Overall, the randomised trials had low‐to‐moderate risk of bias, and the observational studies had a high risk of bias (due to small size and high attrition). The participants in the studies all met DSM (Diagnostic and Statistics Manual of Mental Disorders) criteria for SAD. The average age was approximately 40 years and 70% of the participants were female.
Results from one trial with 68 participants showed that fluoxetine was not significantly more effective than placebo in achieving clinical response (risk ratio (RR) 1.62, 95% confidence interval (CI) 0.92 to 2.83). The number of adverse effects were similar between the two groups.
We located two trials that contained a total of 136 participants for the comparison fluoxetine versus light therapy. Our meta‐analysis of the results of the two trials showed fluoxetine and light therapy to be approximately equal in treating seasonal depression: RR of response 0.98 (95% CI 0.77 to 1.24), RR of remission 0.81 (95% CI 0.39 to 1.71). The number of adverse effects was similar in both groups.
Two of the three randomised trials and three non‐randomised studies contained adverse effect data on 225 participants who received fluoxetine, escitalopram, duloxetine, reboxetine, light therapy or placebo. We were only able to obtain crude rates of adverse effects, so any interpretation of this needs to be undertaken with caution. Between 22% and 100% of participants who received a SGA suffered an adverse effect and between 15% and 27% of participants withdrew from the studies because of adverse effects.
Authors' conclusions
Evidence for the effectiveness of SGAs is limited to one small trial of fluoxetine compared with placebo, which shows a non‐significant effect in favour of fluoxetine, and two small trials comparing fluoxetine against light therapy, which suggest equivalence between the two interventions. The lack of available evidence precludes the ability to draw any overall conclusions on the use of SGAs for SAD. Further larger RCTs are required to expand and strengthen the evidence base on this topic, and should also include comparisons with psychotherapy and other SGAs.
Data on adverse events were sparse, and a comparative analysis was not possible. Therefore the data we obtained on adverse effects is not robust and our confidence in the data is limited. Overall, up to 27% of participants treated with SGAs for SAD withdrew from the studies early due to adverse effects. The overall quality of evidence in this review is very low.
PICO
Plain language summary
Leki przeciwdepresyjne drugiej generacji w leczeniu zimowej depresji
Sezonowe zaburzenia afektywne (depresja zimowa) to rodzaj depresji, która powtarza się jesienią i trwa aż do wiosny. Jest ona podobna do zwykłej depresji za wyjątkiem występującego zwykle znacznego zmęczenia i zwiększonego apetytu. Depresja zimowa występuje częściej w krajach, gdzie w okresie zimowym występuje mniejsza ekspozycja na światło dzienne. Jednym z filarów leczenia wszystkich depresji, w tym depresji zimowej, są leki przeciwdepresyjne drugiej generacji (SGAs), takie jak selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRIs) i inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny i noradrenaliny (SNRIs). Nie jest jasne, jak dobrze leki te działają w przypadku depresji zimowej oraz jakie są ich efekty gdy porówna się je między sobą lub z innymi rodzajami terapii, takimi jak leczenie światłem.
Znaleźliśmy trzy badania, w sumie 204 uczestników, które oceniały jeden lek SGA (fluoksetyna) w porównaniu z placebo lub terapią światłem. We did not find any trials on other SGAs. W jednym badaniu (68 uczestników) porównywano fluoksetynę z placebo. Fluoksetyna wydaje się działać lepiej niż placebo w leczeniu depresji zimowej, jednak nie możemy tego powiedzieć z całą pewnością, z powodu małej liczby osób biorących udział w badaniu. U podobnej liczby uczestników w obu grupach odnotowano efekty uboczne. Znaleźliśmy dwa badania (w sumie 136 uczestników), w których porównywano fluoksetynę z terapią światłem. Kiedy połączyliśmy wyniki tych badań okazało się, że nie było żadnych różnic pomiędzy grupami: u około 66 uczestników ze 100 wystąpiła poprawa zarówno w grupie fluoksetyny, jak i w grupie terapii światłem. Nie jesteśmy pewni, czy otrzymany wynik jest poprawny, ponieważ badania obejmowały małą liczbę uczestników, miały pewne braki metodologiczne, jak również odznaczały się dużym odsetkiem rezygnacji z udziału w badaniu (wielu uczestników nie ukończyło badania).
Podobna liczba uczestników doświadczała skutków ubocznych zarówno w grupie fluoksetyny, jak i w grupie terapii światłem. Znaleźliśmy trzy dodatkowe badania, które dostarczyły informacji na temat skutków ubocznych innych leków SGAs (fluoksetyna, escitalopram, duloksetyna i reboksetyna), jednak nie możliwe było bezpośrednie porównanie leków. Można powiedzieć, że około od 15% do 27% uczestników musiało wcześniej zakończyć udział w badanu z powodu skutków ubocznych. Najczęściej występującymi działaniami niepożądanymi były: nudności, biegunka, zaburzenia snu, obniżenie libido, suchość w ustach i pobudzenie. Nie mogliśmy porównać odsetka występujących działań niepożądanych u osób przyjmujących leki SGAa w porównaniu z placebo, co oznacza, że nasza pewność odnosząca się do informacji na temat skutków ubocznych jest ograniczona.
